The Band
Om de zoveel tijd komt er op tv een documentaire over een legendarische zanger of popgroep. Ik mag daar graag naar kijken. Zo zag ik gefilmde portretten van onder andere Bob Dylan, Simon and Garfunkel en The Beatles. De documentaires kennen alle dezelfde opzet. Een mix van opnamen van de grootste hits, in hoog tempo afgewisseld met korte quotes van zo ongeveer iedereen die een rol heeft gespeeld: bandleden, managers, opnameleiders, platenbazen, leden van de crew, vriendinnetjes. Er hing altijd een groot gezelschap om zo’n groep heen. Steevast kijken de betrokkenen met superlatieven terug. Nooit eerder had een zanger of een groep zoiets bijzonders gedaan, het betekende een revolutie in de popmuziek, het was ongekend wat er gebeurde. Kortom, de bescheidenheid is ver te zoeken.
Ook de verhalen van de artiesten lijken op elkaar. Het begint met een jongeman die – vaak tegen de zin van zijn ouders – zijn ziel en zaligheid in de muziek legt. Hij richt een bandje op, bandleden gaan en komen. Totdat er opeens een manager of een platenproducent brood in die jongens ziet en de televisie het succes ruikt. Dan begint het te lopen en zien we beelden van uitzinnige fans, gepiel op gitaren in hotelkamers, bandleden die omringd door agenten naar een wachtende auto hollen. Ik word altijd een beetje week van zulke jongensdromen. Dat duurt gelukkig maar even, want na het grote succes van de groep komt veelal de omslag: onenigheid tussen de bandleden, drugsgebruik, dalende verkoopcijfers.
Onlangs was The Band aan de beurt, een Amerikaanse popgroep die eind jaren zestig furore maakte en in de korte tijd van zijn bestaan een heldenstatus wist te bereiken. The Band was in de jaren zeventig een van mijn grootste favorieten. De groep, begonnen als begeleidingsband van Bob Dylan, maakte een mix van blues, countrymuziek en folk. Later werd deze stijl Americana genoemd. De vijf leden waren stuk voor stuk zeer muzikaal, ieder van hen bespeelde meerdere instrumenten. Het waren gewone jongens die niet naast hun schoenen liepen. In plaats van de psychedelische muziek die destijds in zwang was, grepen zij terug op de bronnen van de Amerikaanse muziek: de blues en de folkmusic en in plaats van naar de stad en de vernieuwing hunkerden zij naar de traditie van het platteland. De jongens hadden met elkaar letterlijk een hechte band. Tot het moment dat ook bij hen de drank en de drugs de splijtzwam vormden.
In de documentaire kwam er op dat ogenblik een omslag. De superlatieven maakten plaats voor ontboezemingen. Doodzonde dat de groep uit elkaar viel, dacht ik, terwijl ik naar het plezier keek dat zij uitstraalden tijdens hun laatste concert, The Last Waltz.
Destijds luisterde ik nauwelijks naar de teksten. Ik werd vooral gegrepen door de landelijke en nostalgische sfeer. Kampvuurliederen met een stevige beat. Ik heb de elpees opnieuw beluisterd. De muziek roept melancholie op, maar tegelijkertijd verbaas ik me over het eenvoudige drumgeluid, het voor de hand liggende orgelloopje, de stemmen die in de hoogte verkrampen. Vond ik dit nu het einde? Heb ik deze platen grijs gedraaid?
De ontnuchtering duurde maar even. Ik kijk alweer uit naar een volgende documentaire, het volgende verhaal van roem en mislukking, het verlangen naar wat ooit mooi was.