DE WITTE MAN

Jarenlang was ik hoofd van een afdeling in de geestelijke gezondheidszorg. Anderen zeiden manager, maar ik hield niet van dat woord. Dat was nog in de tijd voordat de manager in onderwijs en zorg als grote veroorzaker van alle problemen werd aangewezen.
Op mijn afdeling werkten vooral vrouwelijke medewerkers. Regelmatig hoorde ik dan ook opmerkingen als: ‘allemaal vrouwen en dan moet een man weer de baas spelen!’ Dat soort uitspraken liet ik onbeantwoord. Een adequate reactie was niet mogelijk. Een weerwoord had óf mijn mannelijke dominantie bevestigd óf ik had mezelf in een slachtofferrol geduwd.
Maar een beetje schuldig voelde ik me wel. Mannen hadden eeuwenlang vrouwen onderdrukt, zo zeiden de feministen en ik was het daar mee eens. Ik had ooit rondgelopen met een button met een mannenteken, waarop de pijl slap omlaag hing. Als teken van schuld over de mannelijke dominantie. Ondertussen zorgde ik er op mijn werk wel voor, dat de zaken liepen zoals ik dat wilde.

In de huidige debatten in de media wordt er een groep benoemd die nog fouter is dan de manager. De overtreffende trap van de dominante man is de witte heteroman. In een bericht over de verziekte cultuur bij de Amsterdamse brandweer noemt een deskundige in Trouw als reden, dat het allemaal witte mannen zijn. In dezelfde krant worden de problemen in de accountantswereld verbonden met het grote aantal witte mannen dat er werkt. Dat stuit mij tegen de wittemannenborst.
Zo eenvoudig is het dus. We hoeven niet verder te zoeken naar oorzaken. Voor eens en voor altijd is duidelijk hoe de problemen de wereld in zijn gekomen. Het komt door de witte man.
Als Persis Bekkering in de Volkskrant het boek Grand Hotel Europa van Ilja Leonard Pfeiffer bespreekt, schrijft zij: ‘het lukt Pfeiffer niet zijn eigen witte-mannen-perspectief te ontstijgen. Elke waarneming past in zijn eigen denkkader.’ Wat knap van Bekkering dat het haar lukt haar eigen denkkader te ontstijgen!
Maar eigenlijk mag ik, als witte man, niets hierover schrijven. Net als vroeger zou ik er beter aan doen mijn mond te houden, want elke reactie is verdacht. Kijk naar Theo Maassen. Hij breekt in zijn nieuwe voorstelling Situatie gewijzigd een lans voor de witte man die in het verdomhoekje zit. Recensenten doorzien zijn humor en honen dat hij niet zo het slachtoffer uit moet hangen.

In de jaren nul was ik leidinggevende binnen een grote instelling. In de geest van de tijd had de organisatie een commissie ingesteld waar medewerkers die zich onheus bejegend voelden door hun manager hun beklag konden doen. Een van mijn medewerkers besloot mij voor het bedrijfsgerecht te slepen in verband met een hoogoplopend verschil van mening over een reïntegratietraject. Het betrof een donkere vrouw. Voor haar was een onderdeel van de klacht dat ik een witte man was die zich niet goed in haar situatie kon inleven.
Hoewel ik niet twijfelde aan de rechtmatigheid van mijn handelen, voelde de beklaagdenbank toch erg onaangenaam en was het een opluchting dat de commissie mij op alle punten gelijk gaf. Het was een commissie van witte vrouwen en mannen.