Dagelijks

Ik zie hem deze ochtend voor het eerst. Een breedgeschouderde jongeman van een jaar of vijfentwintig. Hij is niet groot, heeft kort donkerblond haar en een knap gezicht. Hij draagt een mouwloos hemd, waardoor zijn gebruinde armen goed uitkomen. Zijn sportbroek spant om zijn stevige benen. Kortom, een type dat je vaker in de sportschool tegenkomt.
Hij kijkt voortdurend in de spiegels die rondom hangen. Ook dat zie ik meer sporters doen. Laatst nog was er een middelbare scholier die, weggedoken onder een pet, graag naar zichzelf keek. Toen zijn telefoon ging hoorde ik hem zeggen, dat hij onderweg was naar school.

Ik kom hier eenmaal per week, elke dinsdagmorgen. ‘Maar niet omdat ik het zo leuk vind’, zei ik een keer tegen een leeftijdsgenoot. Hij keek me vol verbazing aan. ‘Ik doe het vooral omdat het nuttig is.’ Ik werk negen apparaten af voor verschillende spiergroepen. Op elk apparaat telkens drie setjes van vijftien bewegingen, met een halve minuut pauze ertussen. Daarbij word ik begeleid door simpele, zich herhalende deuntjes met een stevige bas. You got to pump it up. Het is een monotone, eenzame bezigheid die ik alleen volhou door aan meer aangename dingen te denken. Of door om mij heen te kijken.
De breedgeschouderde jongeman voelt zich op zijn gemak, alsof het lokaal zijn eigen huiskamer is. Gedecideerd stelt hij het gewicht op de apparaten in. Het zijn zware hoeveelheden. Hij loopt nu naar een spiegel toe en neemt rustig de tijd om zichzelf te bekijken. Spant zijn spieren alsof hij wil zien of er weer wat volume bijgekomen is.
Het is nog niet eens zo lang geleden, dat in de spiegel kijken not done was. Daar werd je maar verwaand van. Tijdens een sinterklaasviering in een studentenhuis kreeg ik ooit een klein spiegeltje cadeau. Dan kon ik vaker naar mezelf kijken. De suggestie van ijdelheid die eruit sprak vond ik onterecht. Ik keek hoogstens uit onzekerheid in de spiegel.

Er zijn meer mensen van mijn eigen leeftijd, daarnaast enkele jongeren. Jonge meiden ook, het lange haar in een paardenstaart gebonden. Ik verbaas me over de gewichten die zij aan de halter schroeven. Hun fragiele, smalle lijfjes lijken me niet daarop berekend. Wat is hun doel?
Ik wil niet de hele tijd naar de jongeman kijken, maar hij laat mij niet los. Na zijn volgende oefening staat hij opnieuw voor de spiegel. Zie ik dat goed? Hij spant nu zijn bovenarmen waardoor zijn biceps opzwellen. Daarna een volgend standje met opgepompte schouders, zoals bodybuilders dat doen. Breed van boven en smal in de heupen. Achter hem lopen anderen langs, maar hij doet alsof hij alleen op zijn kamer is. Onbeschaamd kijkt hij een tijd lang naar zijn uiterlijk, vol bewondering voor zijn lichaam, vol liefde voor zichzelf. Het is de selfiecultuur in het kwadraat. Misschien moet ik er gewoon maar eens naast gaan staan, met mijn flodderige t-shirt en mijn grijze kop.

Hoe lang is het alweer niet geleden dat minister van Financiën Gerrit Zalm de eerbiedwaardigheid van het ministersambt relativeerde door met vrolijke lach te vertellen dat hij, hoe druk hij het ook had, graag aan het begin van de avond thuis achter de aardappels zat. Een dampend bord met gekookte aardappelen, Nederlandser kon het bijna niet. Toen ik voor het eerst in Frankrijk was, verbaasde ik me erover dat men daar niet iedere avond gekookte aardappelen at. Ik was ermee opgegroeid. Vandaag stond in Trouw dat de meeste Nederlanders nog vier maal per week een AVG’tje eten, aardappels-vlees-groente. Wij eten nooit meer aardappelen met jus. Ik maak er nog wel eens puree van of we bakken de aardappel. Vaker nog eten we rijst, pasta of bonen.
Deze week viel me iets op bij de Jumbo. Je kunt niet meer kiezen uit verschillende rassen. Er is slechts de keuze tussen vastkokend en kruimig. Speurend naar het ras vond ik op de verpakking onderaan, voor mij nog net leesbaar, de naam Monique. Nooit van gehoord, als aardappel dan. Ik was wel benieuwd hoe dit meisje zou smaken. Zij wordt op internet aangeprezen vanwege de gele vleeskleur.

Is de tijd van de eigenheimer voorbij (behalve als scheldwoord)? Van de dorees, bintjes, irenes, malta’s, bildstars? En niet te vergeten: de opperdoes? Mijn moeder vond dat de lekkerste aardappel. Maar dat wilde niet zeggen dat we die altijd aten. We leefden mee met de aardappelseizoenen. Dat begon eind juni, als tot mijn grote geluk de kist met gerimpelde aardappels met lange uitlopers eindelijk leeg was en we bij de groenteboer aardappelen van de nieuwe oogst mochten kopen. Dat waren de enige aardappelen die niet geschild maar geschrapt werden. Die smaakten mij wel.
Om anderen voor te zijn, moet ik hier een bekentenis doen: als het op aardappels aankomt ben ik zeer kieskeurig. In gekookte vorm vind ik het droge, weeïge, smakeloze knollen. Wat zegt het over ons Nederlanders, dat wij de aardappel ooit tot de basis van ons maal hebben gemaakt? Ik heb nog nooit in een recensie van een restaurant gelezen dat de gekookte aardappel zo uitmuntend smaakte. Nog nooit iemand over de aardappel horen praten zoals een wijnkenner het bouquet van een Côtes du Rhône beschrijft. Ik ben nog nooit voor de gezelligheid naar een aardappelboer gegaan zoals je in deze tijd bij een kersenboomgaard stopt.

Ik ben niet de enige die nu minder aardappels eet. At de Nederlander in de jaren zestig nog 130 kg aardappels per persoon per jaar, nu is dat 53 kilo. Plus, daar komt het, ook nog 28 kilo aardappelproducten als chips en patat. Wie verwacht dat er dan in Nederland aardappelland ook minder geproduceerd wordt komt bedrogen uit. In Azië en in Afrika neemt de consumptie van aardappelen juist toe. De Nederlandse export van met name pootaardappelen is de laatste twintig jaar verdubbeld. Nederland heeft 60% van de wereldhandel in handen. En dat terwijl er veel bestrijdingsmiddelen, pardon gewasbeschermingsmiddelen, gebruikt moeten worden om de aardappel eetbaar en houdbaar te maken.
Vanmiddag heb ik Monique fijngestampt. De smaak? Mwah..

Een week geleden stond ik naast mijn racefiets uit te hijgen aan de Mijzijde in Kanis, een dorpje boven Kamerik. Niet veel meer dan twee rijen huizen aan weerszijden van de Kameriksche Wetering en omgeven door uitgestrekte weilanden. Ik veegde het zweet van mijn hoofd, snoot het slijm uit mijn neus en nam een slokje water. Mijn blik viel op een oude knotwilg. Zijn geribbelde stam stond open. De binnenkant zag eruit als een paradijs voor insecten. Vanaf de knot net boven mijn hoofd staken dikke twijgen kaarsrecht de lucht in. De boom moest al een paar jaar niet gesnoeid zijn. Onverstoorbaar en trouw, zo stond ie daar, in de berm naast een kleine sloot.

Ik ben de onderste van de troep – in de tijd dat ik nog geen sprongen waagde

De knotwilg is dé boom van het weidelandschap. Scheefgezakt en opengereten staan ze met duizenden langs de slootkant. Neergezet om met hun wortels de bermen en oevers te verstevigen. Ze steken als enige boven de vlakke weiden uit en bewaken de traditie van het boerenland. Worden ze gerooid dan zijn de asfaltmachines en bouwkranen niet ver weg. Met hun gerimpelde uiterlijk zijn ze het symbool van ouderdom en voorbije tijden. Tenminste zo leek het mij, maar nu lees ik dat een knotwilg zo’n honderd jaar oud wordt, niet veel ouder dan de gemiddelde mens en veel jonger dan veel andere bomen. Ooit was de wilg een productieboom. De takken werden gebruikt voor beschoeiingen, afscheidingen, daken en manden.

De knotwilg is de boom van mijn jeugd. Langs de onverharde Hamweg waaraan wij woonden was aan één zijde een kleine sloot. Aan de overkant was een weiland. In de berm langs die sloot stond een rij knotwilgen. Door hun geringe hoogte waren de wilgen voor ons een ideaal klimobject, de knotten waren een geschikte verblijfplaats. De beperkte afstand tussen de bomen nodigde uit om van de ene boom naar de andere te springen. Ik zette mij met mijn voeten af en greep de takken van de volgende boom of ik gebruikte een stevige tak als afzetpunt en zwaaide zo naar de overkant. Vooral de grotere afstanden waren een aantrekkelijke uitdaging.
Mijn zus bleef bij zo’n springconcours een keer hangen aan een tak. Ze kon niet meer omhoog en ze kon niet meer verder. Onder haar strekten zich de brandnetels in grote getale uit. Op haar hulpgeroep kwam mijn vader aangesneld, in zijn lichtbruine overall, de alpinopet op het hoofd. Zonder er veel woorden aan vuil te maken liep hij de brandnetels in en bevrijdde haar uit haar netelige positie.

Het laatste deel van de Hamweg. Linksachter mijn broer en zus ons huis

Voor negentig euro kan je een mooie knotwilg kopen, lees ik. Een wilg biedt nestgelegenheid aan vogels en vleermuizen. Insecten zijn dol op de boom. In de knot kunnen andere planten groeien, zoals vlier en varens. De knotwilg is niet zelfzuchtig. De boom moet om de twee of drie jaar gesnoeid worden. Vele vrijwilligers werken zich op een vrije zaterdag hiervoor in het zweet. Bij gebrek aan vrijwilligers zetten wegbeheerders machines in. Die zijn niet zo nauwkeurig. Fietsend door de polders zie ik soms half afgebroken takken als pijnlijke wonden de lucht insteken. Arme wilg, denk ik dan.

Naar aanleiding van mijn oproep vorige week om ideeën aan te dragen voor blogs noemde lezer Gerard het onderwerp kerksluiting. ‘Meer en meer godsgebouwen leggen het loodje, eerst door buitengebruikstelling, vaak een voorbode van sloop. En dat terwijl jij en ik als zanger / koorlid afhankelijk zijn van deze akoestisch interessante gebouwen.’

De Willibrorduskerk in Vleuten

Op 4 mei ben ik bij de herdenking van de oorlogsslachtoffers in Vleuten. Voorafgaande aan de twee minuten stilte bij het verzetsmonument is er een samenkomst in de Willibrorduskerk. Dat is de kerk van mijn jeugd, ik ben er jaren niet geweest. Met gemengde gevoelens loop ik naar binnen. Mijn ogen gaan de kerk rond. Het is niet meer mijn huis, maar het voelt zo vertrouwd.
Ik zat altijd bij mijn moeder, zij had een vaste plaats, van achteruit gezien links, aan de vrouwenkant. Mijn vader zat rechts vooraan, in de bank van de armenmeesters. Op mijn knietjes keek ik uit op het Maria-altaar met het glanzende koperen Mariabeeld. Ik was er eens met mijn kleuterklas. Ieder kind mocht een kaarsje aansteken. Toen ik als een van de laatsten aan de beurt was, bleken de kaarsjes op.
De kruiswegstatie, de biechtstoelen, het door mijn familie gemaakte smeedwerk: veel in deze kerk is nog hetzelfde als zestig jaar geleden. Ik kijk naar de gebrandschilderde ramen. Mijn ogen blijven hangen bij een rood-wit geblokt element. Dat deed me vroeger altijd aan een clown denken, dat vond ik niet passen. Buiten achter de kerk zag ik ooit kleine splinters gekleurd glas liggen. Die zagen er prachtig uit, maar ik nam ze toch maar niet mee.
Vooraan houdt Sint Willibrord op zijn sokkel zijn staf stevig omklemd. Mijn oom had zo vaak gebeden tot deze patroonheilige dat hij, eenmaal ingetreden in het klooster, de naam Willibrord kreeg toegewezen. Zo liggen hier vele herinneringen.

Interieur Willibrorduskerk

Kom ik tijdens een vakantie langs een kerkgebouw, dan loop ik altijd naar binnen. Vanwege de kunst, de stilte, de sfeer. Tenminste, zo houd ik dat mijzelf voor. Maar doe ik dit wellicht ook om weer even terug te gaan in de tijd? Om weer de geborgenheid uit mijn jeugd te voelen? De gemeenschap waarvan ik ooit onderdeel heb uitgemaakt? Als er één ding is dat ik als niet-gelovige nu mis dan is dat denk ik dat gemeenschapsgevoel.
Ik ben benieuwd hoe onze kinderen en kleinkinderen tegenover de afbraak van kerken staan en welke gebouwen zij willen bewaren. En onze nakomelingen over honderd jaar, welke gebouwen zouden zij voor sloop willen behoeden? Het Groninger Museum, TivoliVredenburg in Utrecht, het wooncomplex Jonas in Amsterdam, deze week uitgeroepen tot Gebouw van het Jaar? We leven in zo’n vluchtige tijd, waarin de ontwikkelingen elkaar snel opvolgen.

Eind negentiende eeuw zijn er honderden katholieke kerken gebouwd. Alfred Tepe alleen al ontwierp er zeventig voor de provincie Utrecht, in dezelfde neogotische stijl. Die hoeven niet alle bewaard te worden. Als er maar een aantal mooie exemplaren overblijven. Niet alleen om in te zingen, maar ook voor momenten van stilte. En om onze toevlucht te zoeken in de hittegolven die ons nog te wachten staan.

Dit wordt mijn 500e blog, een gelegenheid om even bij stil te staan. Vanaf 14 januari 2013 heb ik nagenoeg iedere week een tekst geplaatst over een dagelijkse gebeurtenis, een jeugdherinnering, een vakantiebelevenis.
Waar haal je toch iedere keer de inspiratie vandaan, hoor ik wel eens. Houdt dat nu nooit eens op? Dat was ook mijn zorg toen ik tien jaar geleden aan deze blog begon. Ik vreesde de dag waarop ik niets meer zou weten te schrijven.
Onderwerpen zijn er genoeg, zie de ochtendkrant. Maar ik vind het niet zo aantrekkelijk om mij in de orkaan van meningen over de actualiteit te storten. Bovendien weet ik niet altijd wat ik van iets moet vinden. Belangrijker nog is dat een thema mij moet intrigeren, vrolijk maken of irriteren. Ooit legde ik een uitgebreide lijst van mogelijke onderwerpen aan. Ik kijk er nooit meer op. Af en toe zit ik weliswaar met mijn handen in het weinige haar. Maar meestal dienen de onderwerpen zich vanzelf aan. Soms met meerdere tegelijk.

Er zijn ideeën die zich op de fiets of in de trein al tot alinea’s tekst ontwikkelen. Dan moet ik snel wat aantekeningen maken voordat de zinnen zich ergens in mijn brein verstoppen. Meestal schrijf ik het stuk op maandag. Waar ik aanvankelijk vaak de zevenhonderd woorden overschreed is vijfhonderd nu de grens. Is de inspiratie hoog dan ben ik in een uurtje klaar. Maar het komt voor dat ik lange tijd gebogen zit over de laptop en mijn vingers boven de toetsen blijven hangen. Dan kijk ik mijmerend uit over de boomgaard achter ons huis en vraag me af, waarnaartoe die aalscholver op weg is. Of ik pak mijn kijker om te checken of die bruine vlek in de boom ver weg een buizerd is. Soms moet ik onderzoek doen, in mijn archief, mijn geheugen, het internet. ‘Jij weet nog zoveel’, hoor ik vaak. Ik weet juist heel veel niet, denk ik dan.
In die gevallen ben ik de hele ochtend bezig. Als het concept af is en ik de boterhammen voor de lunch klaarmaak schieten me altijd aanvullingen te binnen. Herlezen maakt een tekst beter. Zo schaaf ik bij totdat ik op zaterdagavond de blog aan G. voorleg. Ik wil weten of ik me niet ergens vergaloppeer. Wat nooit gebeurd is. Wel hebben we een enkele keer discussie over de vraag of een formulering niet te grof of te overdreven is. Nuances zijn correcter maar saaier.

De moeder aller vragen is natuurlijk: waarom deze blog? Ik schrijf omdat ik er aardigheid in heb, was mijn antwoord in het allereerste stuk in 2013. Zo is het nog steeds. Terugkijkend is de wekelijkse oefening tevens een leertraject voor het schrijven van mijn boeken.
Ik verwacht niet dat ik nog eens vijfhonderd stukjes ga schrijven. Maar je weet het nooit. Heb je een onderwerp wat je hier graag behandeld wilt zien of een vraag die je wilt stellen, laat het me, op welke manier dan ook, weten.

De bomen staan op ontbotten, de wind waait om het huis, de regen slaat neer op de tuintegels en het stel meerkoeten achter ons huis heeft het voorjaar in de bol. Door het jaar heen zwemmen ze wat heen en weer, de kop meebewegend in de richting die ze gaan, zodat ze zich niet vergissen. Ze duiken onder water om voer te zoeken en zijn vooral bezig om andere watervogels uit hun leefgebied te jagen. Dan zwemmen ze met hun kop half onder water, zodat de vijand hen niet ziet. Ze voeren het tempo op en fladderen opeens met veel kabaal over de vaart. Vliegen kan je het niet noemen. Het is snelwandelen over het water.
Maar nu laten de meerkoeten hun gewoonten even varen. Het is tijd om te paren. Anders dan bij veel andere vogels is er in meerkoetenland geen waarneembaar onderscheid tussen het mannetje en het vrouwtje, zodat wij continu zitten te gissen wie wie is. Beide soorten hebben een gelijk aandeel in het uitbroeden van de eieren, beide zijn even actief in het voeren van de jonkies. Maar in deze paartijd tonen ze dan eindelijk hun ware aard, tenminste zo zie ik het. G. is er nog niet helemaal zeker van.

Dit jaar gaat het vrouwtje voortdurend op een plek in het riet achter ons huis zitten. Een nauw omsloten plaats die enige beschutting geeft. Maar wel met een ondergrond van stoppelige stengels. Dat lijkt me geen ideale plek, maar ik ben dan ook geen meerkoet. Het beestje gaat daar zitten als een oude vrouw die uitrust op een bankje in een park. Ze heeft de tijd, ze doet verder niets. Ze wacht. Dat kan een tijd duren. De twee meerkoeten zijn vaak langere tijd niet bij elkaar in de buurt. Ze lijken elk een beetje een eigen leven te hebben, dat ziet er wel geëmancipeerd uit.
Het vrouwtje wacht en wacht en dan komt op zijn dooie gemak het mannetje aanzwemmen. Als een oude heer die zijn vaste ochtendwandelingetje in het park maakt. Hij kijkt eens naar links, hij kijkt eens naar rechts, alles kalm en bedaard. Als hij in de buurt van het vrouwtje komt, tenminste de meerkoet die ik ervan verdenk het vrouwtje te zijn, verandert hij nog niet van gedrag. Je zou verwachten dat hij beleefd zijn hoed afzet en ‘mòògge’ gaat zeggen tegen de vrouw op de bank. Of dat hij zonder omkijken aan haar voorbij loopt. Maar dan, op het laatste moment, vlak voor hij haar voorbij is, lijkt hij van gedachten te veranderen. Ik heb dit al een paar maal zien gebeuren. De mannetjesmeerkoet koerst op het vrouwtje af. Kruipt er wat onhandig bovenop, alsof hij last heeft van stramme spieren. Hij zit een fractie bovenop haar, een of twee tellen, dan stapt hij weer het water in, de klus is geklaard. Het vrouwtje volgt. Ze zijn weer in de modus van het schijnbaar doelloos heen en weer zwemmen. Geen glimp van opwinding, geen teken van genot. Het zakelijke neuken, ik kan het niet anders betitelen.

Ik zit aan de ontbijttafel en schenk een kop thee in. Ik ben wakker, zoveel is zeker, maar tegelijkertijd ben ik nog niet met al mijn zintuigen paraat. Het ontwaken is nog niet geheel voltooid. Ik zie dat G. naar me kijkt en dat haar iets opvalt. Scheerschuim op mijn oren, een scheerwondje op mijn kin, mijn overhemd niet goed dichtgeknoopt, zoiets.
‘Heb je vast geslapen?’
‘??’
‘Je ene ooglid valt over je oog.’
Ik voel nu zelf ook een kleine ongerechtigheid boven mijn linkeroog. Ik haat het als ik zelf niet in de gaten heb dat iets niet goed is. Als iemand opmerkt dat ik er moe uitzie of kringen onder mijn ogen heb. In een klap ben ik helemaal wakker.
‘Ach, wat. Dat verdwijnt wel weer.’
Dat mijn beide kleindochters ook aan tafel zitten maakt het er niet beter op. Ze kijken fris uit hun ogen, vol energie, zijn een toonbeeld van jeugdige schoonheid. Daar zit ik met mijn oude lelijkheid tegenover.
‘Misschien kan je het een beetje wegwrijven’, probeert G. te helpen.
Om niet te eigenwijs te lijken volg ik haar advies, met weinig overtuiging.

Na het ontbijt loop ik toch eens naar de spiegel. Ik zie een hond met treurige ogen. Het is niet meer dat frisse gezicht waar iets van uit gaat. Al was ik me lange tijd niet van de aantrekkingskracht bewust. Ik hoorde de complimenten pas toen het voorbij was. Ik duw het vel nog eens omhoog, tevergeefs. Dingen vergeten, kale plekken op mijn hoofd, complexe detectives niet meer kunnen volgen, spieren die verslappen, van alles hangt omlaag. Het is niet te vermijden. Het hoort bij de leeftijd, dus waarover zou ik me druk maken? Ik hoef geen vrouw meer te veroveren, geen sollicitatie te doen, geen indruk te maken. Het belang van het oordeel van anderen wordt geringer naarmate de leeftijd vordert. Dus waarom mij elke dag scheren? En dat oudemannenvest is weliswaar versleten, maar wat maakt dat uit? Of is dit gespeelde bravoure? Ik probeer wel in conditie te blijven.

Later die dag, als de kwaal nog niet geheel is weggetrokken, raadpleeg ik dokter Google. Het is niet het ooglid dat voor mijn oog hangt, maar het bovenooglid. Het is voor het eerst dat ik dit woord lees. ‘U kunt 1 of 2 hangende bovenoogleden hebben’, aldus thuisarts.nl. Dat scheelt dan weer, het aantal is te overzien. Misschien is twee voor de symmetrie eigenlijk wel zo aardig. De klacht is veelal, dat je minder goed kan zien. Er hangt een vervelende flap voor je pupil. ‘Het kan ook zijn dat u geen klachten heeft, maar dat u een hangend oog niet mooi vindt.’ De website noemt niet de mogelijkheid dat de partner er klachten over heeft. Is er een medische noodzaak dan wordt een operatie vergoed. Voor een cosmetische correctie moet je zelf je portemonnee trekken.
Ik kan er nu nog luchtig over doen, mijn bovenooglid heeft zich weer teruggetrokken. Het is een delicate balans. Laat ik het even afkloppen.

N., onze jongste kleindochter, is tien jaar. Zij komt iedere maand samen met haar zus een weekend bij ons logeren. Ze is een goede lezer. Ze woont niet ver van de bibliotheek, zodat zij soms nog vóór schooltijd nieuwe boeken haalt. Voor dikke boeken draait zij haar hand niet om. Zo heeft zij alle boeken van Harry Potter gelezen. Het zijn heel zelfstandige meisjes, zij hebben thuis hun taken in het koken en de was ophangen. Maar als N. bij ons logeert, dan vindt ze het fijn als een van ons – zoals dat al vele jaren het geval is – haar voor het slapen gaan voorleest.
Naast haar bed ligt een stapel jeugdboeken. Ik heb uit allerlei boeken voorgelezen, maar het boek dat zij het vaakst uitkoos is Ziezo, de 347 kinderversjes van Annie M.G. Schmidt, met als favorieten onder meer: De koe uit Apeldoorn, de Wim-Wam reus, en Ik ben lekker stout. Vele malen droeg ik het gedicht voor over De vlieg Eulalie, uit Overschie, de mooiste vlieg van het land. Een bromvlieg wil haar trouwen, maar zij voelt zich vér boven hem verheven.

Maar Eulalie op haar balkon
Stond maar te zoemen in de zon
Ze was zó trots en ijdel, àch
Dat zij niet eens de zwaluw zag.
De zwaluw heeft haar ingepikt
En in een oogwenk doorgeslikt

Waarna de bromvlieg snikkend achterblijft.
Ik vind het heerlijk om zo’n vers levendig voor te dragen en N. waardeert dat.

Het schaap Veronica wordt in bad gedaan, tekening: Wim Bijmoer.

Laatst heb ik Tot hier toe uit mijn boekenkast gehaald, de bundeling van de gedichten en liedjes die Annie M.G. Schmidt voor volwassenen schreef, voor toneel, radio en televisie. Nu lees ik versjes voor uit Het schaap Veronica. Die beleeft haar avonturen tezamen met de dames Groen en een dominee. Er figureert ook een papegaai, die op onverwachte momenten ‘stik’ of ’houd je bek’ roept. Het schaap is ondernemend en mondig. Ze wil zich laten watergolven, net als de dames Groen, maar haar haartjes branden aan onder de droogkap. De ongetrouwde dames Groen, die altijd met één mond spreken, en zelfs ooit met één huzaar verloofd zijn geweest, gedragen zich netjes en voorzichtig. De wat onbesuisde dominee wordt niet altijd serieus genomen.

Kijk, zei het schaap Veronica, nu zijn we losgeslagen…
Warempel, zei de dominee, en keek over de rand
Wat moeten we nu verder doen? Ik zal ’t aan Boesman vragen
Maar waar is meneer Boesman nou? Zit hij niet in de mand?

Nee, zei het schaap Veronica, daar staat hij nog, beneden
O, jammerden de dames Groen, we hebben ’t wel gezegd
Dat heb je met zo’n luchtballon, je vliegt zó weg, och heden
We komen achter ’t ijzeren gordijn of zo terecht.

Schmidt schreef deze stukken tussen 1950 en 1957 voor het Parool. Bij ons thuis waren wij van een andere zuil, dus ook ik maak nu pas kennis met Het Schaap. Mij bevalt het wel, maar het taalgebruik is hier en daar achterhaald en wie weet er nog dat Boesman een ballonvaartpionier was? Ik vrees dat Veronica het binnenkort moet afleggen tegen In de ban van de ring.

Foto Omroep Brabant

Is het niet het nieuws dat tot somberheid stemt, dan is het wel het weer. Al dagenlang slaan de regens tegen de kamerhoge ruiten. Windvlagen loeien om het huis, het water van de vaart wordt opgestuwd. De lucht kleurt donkergrijs, de kale takken van de bomen en het verdorde riet buigen mee met de wind. Aan de takken waaien de leeg gevreten netjes van het vogelvoer nutteloos mee. De Hollandse winter is herfst geworden.

‘Hier in huis zelfs waait de wind’ is hier van toepassing. Daarmee doel ik niet op de lucht die hoorbaar door de roosters de kamer binnenkomt en de temperatuur verder omlaag brengt. Ik bedoel de opwinding die zich al een aantal dagen van ons heeft meester gemaakt. Het zijn gevoelens van rusteloosheid, onzekerheid en gespannen afwachting die maken dat G. en ik kortaf op elkaar reageren, verstrooid dingen laten liggen, pijntjes her en der voelen en ’s avonds moe naar bed gaan. De oorzaak is niet het sombere weer. Het is eigenlijk een blijde gebeurtenis die te wachten staat. Ons al meermalen uitgestelde plan voor een bezoek aan Nieuw-Zeeland wordt binnenkort werkelijkheid. In de stemming die zich van ons meester heeft gemaakt zou ik hieraan toe moeten voegen: ‘als alles goed gaat, want je weet maar nooit.’ Ik ben nog nooit zo ver weg geweest en nog nooit zo lang. Nieuw-Zeeland is een beschaafd en welvarend land, waar we ons goed verstaanbaar kunnen maken en waar we alles kunnen kopen wat we nodig hebben. En toch is het anders dan een reisje Frankrijk.

Nieuw – Zeeland, foto Askja

Het begon maanden geleden met de vraag waar we heen willen en wat we willen zien. Welke organisatie heeft een passend aanbod? Toen dat geregeld was kwamen de noodzakelijke afvinkpunten: welke documenten hebben we nodig, waar let de douane op, wat heb je nodig om een auto te huren? Het vergroten van de banklimieten en beltegoeden, een kussen voor in het vliegtuig, oh ja, wat voor stekkers gebruiken ze daar, moet de dekking van de reisverzekering niet opgehoogd, een insectenhoedje zou dat handig zijn, houden mijn wandelschoenen het nog wel, een e-reader – natuurlijk die moeten we ook hebben, maar wat voor stekker heb je daarvoor nodig, zijn er afwijkende verkeersregels, enz.

De complexiteit van de maatschappij die ik laatst hier beschreven heb, heeft zijn uitlopers in het reiswezen. Wat een formulieren we niet ontvangen hebben voor het huren van een auto. Lees dit zorgvuldig door! Inchecken voor de vluchten idem. Voor alles is er wel een app die je zeker moet installeren. Hou de laatste adviezen m.b.t. corona in de gaten.
Een voorname bron van onrust is de website met reisadviezen van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Geef aan de thuisblijvers het IMEI nummer van je telefoon door plus een kopie van al je documenten. Voer ICE nummers in. Wat te doen bij overval en beroving in het buitenland, aardbevingen, orkanen, vulkanen… Goed dat er zo’n site is.

14 Januari, het is donker geworden, de wind en de regen gaan onverminderd voort.

Gezeten op het watercloset viel mijn oog op het flesje coconut & almond hand soap, een zeepje dat, zo lees ik op het etiket, Albert Heijn voor ons gecreëerd heeft. Met die omschrijving is niets te veel gezegd, want als ik de flacon omdraai komt de lijst met ingrediënten tevoorschijn, zie de foto. Mijn eerste gedachte: zou er iemand zijn, die hier iets mee doet? Die denkt: de Glycerin of het Sodium Chloride dat bevalt me niet, ik koop dit niet meer. Of die een brief schrijft aan Albert Heijn om te vragen of dat Coumarin eruit gelaten kan worden?

Tweede gedachte: zo complex is onze maatschappij dus geworden. Wat ooit een eenvoudig stuk groene Sunlight zeep was is nu een dispenser met meer dan dertig ingrediënten. Dat heeft zich zo ontwikkeld in de tijd dat ik leef.
De eerste wasmachine van mijn moeder was een eenvoudige kuip met één knop voor het draaien. In het nieuwste model dat ons laatst gedemonstreerd werd, kan van alles gevarieerd worden, inclusief automatische dosering van wasmiddelen. En natuurlijk bedienbaar met een app. ‘Zorg ervoor dat je de laatste software updates ontvangt!’ Ik zie het nog eens gebeuren dat als wij op afstand de wasmachine aanzetten bij de buren de zonneschermen omlaag gaan.
De banken gaan de papieren overschrijving afschaffen. Elektronisch bankieren is alleen mogelijk na een dubbele identiteitscheck. Wil je een hypotheek afsluiten? Hoed je dan voor alle informatie en formulieren die je moet doorwerken. De nieuwe pensioenwet? Ik volg het niet meer, sowieso is mijn ergste nachtmerrie dat ik voorzitter ben van een pensioenfonds.
Voor het vervangen van een koplamp van je auto moet je naar de garage toe.
Een recept uit de Volkskrant of Allerhande uitproberen? Loop dan alvast maar naar de winkel om alle ingrediënten te kopen die je niet in huis hebt en die je daarna ook nooit meer zult gebruiken (amandelmelk, witte (shiro) miso, chilvlokken, kardemompeulen).
De telefoonmenu’s, de Mijn-pagina’s (Mijn NS, Mijn KPN, Mijn Antonius, Mijn SNP, etc.) die zo handig zijn om je eigen gegevens te beheren, de gebruikersnamen en passwords (nooit opschrijven!)…

Onze router was laatst stuk. Ziggo bood ons gratis (nou ja, we zijn geabonneerd) een set mooie wifiboosters. ‘In een paar stappen klaar’, luidt de kop op de installatiehandleiding. Zet je dan maar schrap. We gingen aan de slag, belden ondertussen met de helpdesk omdat de tekst over de bridge modus onbegrijpelijk was (waarschijnlijk was er een automatisch tekstprogramma gebruikt) en constateerden de volgende dag dat onze mediabox niet meer werkte. Denk nu niet dat het door onze leeftijd komt. De helpdeskmedewerker had ons verkeerd geadviseerd.
De ergste complexiteit zit misschien nog wel bij de overheid. Om iedereen tegemoet te komen (wat alle partijen in de kamer willen) en om in samenspraak met belanghebbenden de regels op te stellen (de tafels zijn niet aan te slepen) ontstaan wetten en regels die in de praktijk niet uitvoerbaar blijken. De veel te dure software hapert meestal ook.
Terug naar de Sunlight zeep kan nog wel, het is gewoon te koop. Maar wat doen we met al die andere ingewikkeldheden?
Ik wens je een eenvoudig 2023 toe.