Dagelijks

Ik zit aan de ontbijttafel en schenk een kop thee in. Ik ben wakker, zoveel is zeker, maar tegelijkertijd ben ik nog niet met al mijn zintuigen paraat. Het ontwaken is nog niet geheel voltooid. Ik zie dat G. naar me kijkt en dat haar iets opvalt. Scheerschuim op mijn oren, een scheerwondje op mijn kin, mijn overhemd niet goed dichtgeknoopt, zoiets.
‘Heb je vast geslapen?’
‘??’
‘Je ene ooglid valt over je oog.’
Ik voel nu zelf ook een kleine ongerechtigheid boven mijn linkeroog. Ik haat het als ik zelf niet in de gaten heb dat iets niet goed is. Als iemand opmerkt dat ik er moe uitzie of kringen onder mijn ogen heb. In een klap ben ik helemaal wakker.
‘Ach, wat. Dat verdwijnt wel weer.’
Dat mijn beide kleindochters ook aan tafel zitten maakt het er niet beter op. Ze kijken fris uit hun ogen, vol energie, zijn een toonbeeld van jeugdige schoonheid. Daar zit ik met mijn oude lelijkheid tegenover.
‘Misschien kan je het een beetje wegwrijven’, probeert G. te helpen.
Om niet te eigenwijs te lijken volg ik haar advies, met weinig overtuiging.

Na het ontbijt loop ik toch eens naar de spiegel. Ik zie een hond met treurige ogen. Het is niet meer dat frisse gezicht waar iets van uit gaat. Al was ik me lange tijd niet van de aantrekkingskracht bewust. Ik hoorde de complimenten pas toen het voorbij was. Ik duw het vel nog eens omhoog, tevergeefs. Dingen vergeten, kale plekken op mijn hoofd, complexe detectives niet meer kunnen volgen, spieren die verslappen, van alles hangt omlaag. Het is niet te vermijden. Het hoort bij de leeftijd, dus waarover zou ik me druk maken? Ik hoef geen vrouw meer te veroveren, geen sollicitatie te doen, geen indruk te maken. Het belang van het oordeel van anderen wordt geringer naarmate de leeftijd vordert. Dus waarom mij elke dag scheren? En dat oudemannenvest is weliswaar versleten, maar wat maakt dat uit? Of is dit gespeelde bravoure? Ik probeer wel in conditie te blijven.

Later die dag, als de kwaal nog niet geheel is weggetrokken, raadpleeg ik dokter Google. Het is niet het ooglid dat voor mijn oog hangt, maar het bovenooglid. Het is voor het eerst dat ik dit woord lees. ‘U kunt 1 of 2 hangende bovenoogleden hebben’, aldus thuisarts.nl. Dat scheelt dan weer, het aantal is te overzien. Misschien is twee voor de symmetrie eigenlijk wel zo aardig. De klacht is veelal, dat je minder goed kan zien. Er hangt een vervelende flap voor je pupil. ‘Het kan ook zijn dat u geen klachten heeft, maar dat u een hangend oog niet mooi vindt.’ De website noemt niet de mogelijkheid dat de partner er klachten over heeft. Is er een medische noodzaak dan wordt een operatie vergoed. Voor een cosmetische correctie moet je zelf je portemonnee trekken.
Ik kan er nu nog luchtig over doen, mijn bovenooglid heeft zich weer teruggetrokken. Het is een delicate balans. Laat ik het even afkloppen.

N., onze jongste kleindochter, is tien jaar. Zij komt iedere maand samen met haar zus een weekend bij ons logeren. Ze is een goede lezer. Ze woont niet ver van de bibliotheek, zodat zij soms nog vóór schooltijd nieuwe boeken haalt. Voor dikke boeken draait zij haar hand niet om. Zo heeft zij alle boeken van Harry Potter gelezen. Het zijn heel zelfstandige meisjes, zij hebben thuis hun taken in het koken en de was ophangen. Maar als N. bij ons logeert, dan vindt ze het fijn als een van ons – zoals dat al vele jaren het geval is – haar voor het slapen gaan voorleest.
Naast haar bed ligt een stapel jeugdboeken. Ik heb uit allerlei boeken voorgelezen, maar het boek dat zij het vaakst uitkoos is Ziezo, de 347 kinderversjes van Annie M.G. Schmidt, met als favorieten onder meer: De koe uit Apeldoorn, de Wim-Wam reus, en Ik ben lekker stout. Vele malen droeg ik het gedicht voor over De vlieg Eulalie, uit Overschie, de mooiste vlieg van het land. Een bromvlieg wil haar trouwen, maar zij voelt zich vér boven hem verheven.

Maar Eulalie op haar balkon
Stond maar te zoemen in de zon
Ze was zó trots en ijdel, àch
Dat zij niet eens de zwaluw zag.
De zwaluw heeft haar ingepikt
En in een oogwenk doorgeslikt

Waarna de bromvlieg snikkend achterblijft.
Ik vind het heerlijk om zo’n vers levendig voor te dragen en N. waardeert dat.

Het schaap Veronica wordt in bad gedaan, tekening: Wim Bijmoer.

Laatst heb ik Tot hier toe uit mijn boekenkast gehaald, de bundeling van de gedichten en liedjes die Annie M.G. Schmidt voor volwassenen schreef, voor toneel, radio en televisie. Nu lees ik versjes voor uit Het schaap Veronica. Die beleeft haar avonturen tezamen met de dames Groen en een dominee. Er figureert ook een papegaai, die op onverwachte momenten ‘stik’ of ’houd je bek’ roept. Het schaap is ondernemend en mondig. Ze wil zich laten watergolven, net als de dames Groen, maar haar haartjes branden aan onder de droogkap. De ongetrouwde dames Groen, die altijd met één mond spreken, en zelfs ooit met één huzaar verloofd zijn geweest, gedragen zich netjes en voorzichtig. De wat onbesuisde dominee wordt niet altijd serieus genomen.

Kijk, zei het schaap Veronica, nu zijn we losgeslagen…
Warempel, zei de dominee, en keek over de rand
Wat moeten we nu verder doen? Ik zal ’t aan Boesman vragen
Maar waar is meneer Boesman nou? Zit hij niet in de mand?

Nee, zei het schaap Veronica, daar staat hij nog, beneden
O, jammerden de dames Groen, we hebben ’t wel gezegd
Dat heb je met zo’n luchtballon, je vliegt zó weg, och heden
We komen achter ’t ijzeren gordijn of zo terecht.

Schmidt schreef deze stukken tussen 1950 en 1957 voor het Parool. Bij ons thuis waren wij van een andere zuil, dus ook ik maak nu pas kennis met Het Schaap. Mij bevalt het wel, maar het taalgebruik is hier en daar achterhaald en wie weet er nog dat Boesman een ballonvaartpionier was? Ik vrees dat Veronica het binnenkort moet afleggen tegen In de ban van de ring.

Foto Omroep Brabant

Is het niet het nieuws dat tot somberheid stemt, dan is het wel het weer. Al dagenlang slaan de regens tegen de kamerhoge ruiten. Windvlagen loeien om het huis, het water van de vaart wordt opgestuwd. De lucht kleurt donkergrijs, de kale takken van de bomen en het verdorde riet buigen mee met de wind. Aan de takken waaien de leeg gevreten netjes van het vogelvoer nutteloos mee. De Hollandse winter is herfst geworden.

‘Hier in huis zelfs waait de wind’ is hier van toepassing. Daarmee doel ik niet op de lucht die hoorbaar door de roosters de kamer binnenkomt en de temperatuur verder omlaag brengt. Ik bedoel de opwinding die zich al een aantal dagen van ons heeft meester gemaakt. Het zijn gevoelens van rusteloosheid, onzekerheid en gespannen afwachting die maken dat G. en ik kortaf op elkaar reageren, verstrooid dingen laten liggen, pijntjes her en der voelen en ’s avonds moe naar bed gaan. De oorzaak is niet het sombere weer. Het is eigenlijk een blijde gebeurtenis die te wachten staat. Ons al meermalen uitgestelde plan voor een bezoek aan Nieuw-Zeeland wordt binnenkort werkelijkheid. In de stemming die zich van ons meester heeft gemaakt zou ik hieraan toe moeten voegen: ‘als alles goed gaat, want je weet maar nooit.’ Ik ben nog nooit zo ver weg geweest en nog nooit zo lang. Nieuw-Zeeland is een beschaafd en welvarend land, waar we ons goed verstaanbaar kunnen maken en waar we alles kunnen kopen wat we nodig hebben. En toch is het anders dan een reisje Frankrijk.

Nieuw – Zeeland, foto Askja

Het begon maanden geleden met de vraag waar we heen willen en wat we willen zien. Welke organisatie heeft een passend aanbod? Toen dat geregeld was kwamen de noodzakelijke afvinkpunten: welke documenten hebben we nodig, waar let de douane op, wat heb je nodig om een auto te huren? Het vergroten van de banklimieten en beltegoeden, een kussen voor in het vliegtuig, oh ja, wat voor stekkers gebruiken ze daar, moet de dekking van de reisverzekering niet opgehoogd, een insectenhoedje zou dat handig zijn, houden mijn wandelschoenen het nog wel, een e-reader – natuurlijk die moeten we ook hebben, maar wat voor stekker heb je daarvoor nodig, zijn er afwijkende verkeersregels, enz.

De complexiteit van de maatschappij die ik laatst hier beschreven heb, heeft zijn uitlopers in het reiswezen. Wat een formulieren we niet ontvangen hebben voor het huren van een auto. Lees dit zorgvuldig door! Inchecken voor de vluchten idem. Voor alles is er wel een app die je zeker moet installeren. Hou de laatste adviezen m.b.t. corona in de gaten.
Een voorname bron van onrust is de website met reisadviezen van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Geef aan de thuisblijvers het IMEI nummer van je telefoon door plus een kopie van al je documenten. Voer ICE nummers in. Wat te doen bij overval en beroving in het buitenland, aardbevingen, orkanen, vulkanen… Goed dat er zo’n site is.

14 Januari, het is donker geworden, de wind en de regen gaan onverminderd voort.

Gezeten op het watercloset viel mijn oog op het flesje coconut & almond hand soap, een zeepje dat, zo lees ik op het etiket, Albert Heijn voor ons gecreëerd heeft. Met die omschrijving is niets te veel gezegd, want als ik de flacon omdraai komt de lijst met ingrediënten tevoorschijn, zie de foto. Mijn eerste gedachte: zou er iemand zijn, die hier iets mee doet? Die denkt: de Glycerin of het Sodium Chloride dat bevalt me niet, ik koop dit niet meer. Of die een brief schrijft aan Albert Heijn om te vragen of dat Coumarin eruit gelaten kan worden?

Tweede gedachte: zo complex is onze maatschappij dus geworden. Wat ooit een eenvoudig stuk groene Sunlight zeep was is nu een dispenser met meer dan dertig ingrediënten. Dat heeft zich zo ontwikkeld in de tijd dat ik leef.
De eerste wasmachine van mijn moeder was een eenvoudige kuip met één knop voor het draaien. In het nieuwste model dat ons laatst gedemonstreerd werd, kan van alles gevarieerd worden, inclusief automatische dosering van wasmiddelen. En natuurlijk bedienbaar met een app. ‘Zorg ervoor dat je de laatste software updates ontvangt!’ Ik zie het nog eens gebeuren dat als wij op afstand de wasmachine aanzetten bij de buren de zonneschermen omlaag gaan.
De banken gaan de papieren overschrijving afschaffen. Elektronisch bankieren is alleen mogelijk na een dubbele identiteitscheck. Wil je een hypotheek afsluiten? Hoed je dan voor alle informatie en formulieren die je moet doorwerken. De nieuwe pensioenwet? Ik volg het niet meer, sowieso is mijn ergste nachtmerrie dat ik voorzitter ben van een pensioenfonds.
Voor het vervangen van een koplamp van je auto moet je naar de garage toe.
Een recept uit de Volkskrant of Allerhande uitproberen? Loop dan alvast maar naar de winkel om alle ingrediënten te kopen die je niet in huis hebt en die je daarna ook nooit meer zult gebruiken (amandelmelk, witte (shiro) miso, chilvlokken, kardemompeulen).
De telefoonmenu’s, de Mijn-pagina’s (Mijn NS, Mijn KPN, Mijn Antonius, Mijn SNP, etc.) die zo handig zijn om je eigen gegevens te beheren, de gebruikersnamen en passwords (nooit opschrijven!)…

Onze router was laatst stuk. Ziggo bood ons gratis (nou ja, we zijn geabonneerd) een set mooie wifiboosters. ‘In een paar stappen klaar’, luidt de kop op de installatiehandleiding. Zet je dan maar schrap. We gingen aan de slag, belden ondertussen met de helpdesk omdat de tekst over de bridge modus onbegrijpelijk was (waarschijnlijk was er een automatisch tekstprogramma gebruikt) en constateerden de volgende dag dat onze mediabox niet meer werkte. Denk nu niet dat het door onze leeftijd komt. De helpdeskmedewerker had ons verkeerd geadviseerd.
De ergste complexiteit zit misschien nog wel bij de overheid. Om iedereen tegemoet te komen (wat alle partijen in de kamer willen) en om in samenspraak met belanghebbenden de regels op te stellen (de tafels zijn niet aan te slepen) ontstaan wetten en regels die in de praktijk niet uitvoerbaar blijken. De veel te dure software hapert meestal ook.
Terug naar de Sunlight zeep kan nog wel, het is gewoon te koop. Maar wat doen we met al die andere ingewikkeldheden?
Ik wens je een eenvoudig 2023 toe.

Bron: MO. Deze arts komt niet voor in dit verhaal

Teelbalkanker kan in een vroeg stadium opgespoord worden. Als de Nederlandse man zich maar bewust is van de noodzaak, zo menen urologen. Een van hen kreeg een opwindend idee: er moest een landelijke campagne komen. De plannen werden uitgewerkt, de financiering werd geregeld.
Ik zie het helemaal voor me. Daar zit de uroloog, in een steriele vergaderkamer tezamen met enkele mannen van het reclamebureau. De koffiekannen op tafel glimmen in het licht van de tl-buizen. Op de flipover staan de woorden en pijlen van een vorige sessie.
‘De campagne moet het equivalent worden van het borstonderzoek, dat heeft bij vrouwen uitstekend gewerkt’, legt de uroloog uit. Er wordt geknikt. ‘Het moet een regelmatig weerkerend onderzoek zijn, anders werkt het niet.’ De creative director gaat naast de flipover staan. ‘Oké, hoe gaan we die attention genereren?’ Hij nodigt ieder uit om zijn associaties de vrije loop te laten.
‘Waakzaamheid.’
‘NL-alert.’
‘Luchtalarm.’
‘Ballenalarm.’
Na dit laatste woord volgt een geloei, dat in de omringende kamers is te horen. ‘Dat is ‘em!’, zegt de creative director, wijzend naar de man die het woord bedacht. Geen gezeik over testikels of scrotum. Ballen, dat is de taal die mannen verstaan. De uitwerking ligt snel op tafel. Er moet een filmpje komen van mannen, op kantoor, in het café, in de bouw, you name it, die het moment van het maandelijks luchtalarm aangrijpen om hun ballen te controleren op knobbels, hardheid en veranderingen. Onder het motto: Het ballenalarm. Laat alles vallen en pak je ballen!
Er worden acteurs ingehuurd die als bouwvakkers op een brug in Amsterdam in hun broek grijpen. Een secretaresse die licht verbaasd van haar werk opkijkt als haar collega’s naast hun bureau het onderzoek uitvoeren. Met hun broek dichtgeknoopt wel te verstaan. Mannelijke geslachtsdelen zijn geen vrouwenborsten.

Ik heb het uitgeprobeerd. Je moet met twee handen in je broek en dat is verdomd lastig, als je die broek nog aan hebt. Bovendien vind ik testikels gevoelige organen. Ik had mij als kind ooit verstopt op de bovenste plank van een vaste kast. Toen ik naar beneden sprong belandde ik met mijn kruis op de deurkrik. Met als gevolg donkerblauwe balletjes en een uitstralende pijn die ik nog dagenlang voelde. Iedere voetballer die ooit een bal in zijn kruis heeft gehad kan erover meepraten. Je moet dus niet te hard knijpen als je op zoek bent naar knobbeltjes.
Voor het uitproberen was ik naar de badkamer gelopen. Want welke man gaat de aanbeveling volgen om bij het horen van de maandelijkse sirene terstond op te staan en in het bijzijn van wie dan ook het onderzoek uit te voeren? Wat is er misgegaan in de brainstormsessie? Voor een instructiefilm lijkt de douche me een betere plek. Dat zou tegelijk het taboe op het tonen van mannelijke geslachtsdelen doorbreken. De reclamejongens hebben het niet aangedurfd. Dat brengt mij op een laatste vraag. Hebben die creatieve mannen nog overwogen dat een maandelijkse controle de teelbal reduceert tot object van medisch onderzoek? Is een tedere aanraking daarna nog hetzelfde?

De ochtendlucht voelt fris, de bomen kleuren geel, de nijlganzen snateren in het weiland. Ik ben met de fiets op weg naar de tuin. Sinds dit jaar zijn wij lid van Moestuin De Haar. Op een flinke lap grond in Haarzuilens worden door drie part-time tuinders (allen vrouw) groenten en bloemen geteeld. Onbespoten, biologisch, duurzaam, hoe dan ook verantwoord. Het abonnementsgeld geeft ons recht op vijf groenten per week. Die oogsten wij zelf.
De tuin grenst aan het park van Kasteel de Haar. Jarenlang was op deze plek de groentetuin van de baron. Hoewel de adellijke familie slechts twee maanden per jaar op het landgoed vertoefde beschikte men over een mega moestuin. De medewerkers voor het onderhoud van park en groentetuin stonden onder leiding van Lambert Voortman, de enige niet-katholiek in de gemeenteraad van Haarzuilens. Maar ik dwaal af.
In de laatste decennia van de twintigste eeuw werden de kosten voor het buitenverblijf de baron wat te gortig. Het kasteel werd in 2000 met geld van Natuurmonumenten eigendom van een stichting. De Moestuin de Haar werd in 2019 opgericht. Elke week nu fietst een van ons, met schepje en mesje in de tas, naar Haarzuilens om de groenten te oogsten. Met de handen in de klei en de poten in de modder.

Mijn vader had vroeger een groentetuin naast ons huis. Ieder jaar vanaf augustus aten wij wekenlang sperziebonen en voor de afwisseling snijbonen. Om mij de liefde voor het vak over te dragen kreeg ik een perkje toegewezen waarop ik groenten naar eigen keuze mocht telen. Mijn enthousiasme was groot toen de oranje kopjes van de peentjes boven de grond uitgroeiden en mijn eigen radijsjes smaakten lekkerder dan ik ze ooit gegeten had. Desondanks was mijn belangstelling voor het kweken al na één seizoen verdwenen. De kennis van het telen, generaties lang van vader op zoon doorgegeven, stopte bij mij en bij velen van mijn generatie. Groentetuinen werden siertuinen en de groenteboer in het dorp kreeg een hoop klandizie. Hoe vaak stond ik niet in de rij voor de toonbank, terwijl onder het stilvallen van de aardappelschilmachine de piepers met een dof geluid in de opvangemmer rolden.

Moestuin De Haar

In de gemeenschappelijke moestuin leer ik iedere keer weer bij. Zodat ik niet per ongeluk snijbiet rooi als ik rode biet wil oogsten. Wij leren nieuwe groenten kennen, zoals Nieuw-Zeelandse spinazie, meiraapjes, bladmosterd en fluo-melde (zelfs voor de spellingchecker is deze laatste onbekend). We volgen de seizoenen. Dat valt nog niet mee. Dit voorjaar wilden we na verloop van tijd wel iets anders eten dan spinazie, snijbiet, raapsteeltjes of postelein.
Een grote vooruitgang is dat we wekelijks tuinkruiden kunnen oogsten. In plaats van de gedroogde kruiden uit het groenterek staat er nu een rij plastic doosjes in de koelkast. Van tijm tot oregano, dille, peterselie, salie en rozemarijn. En een voorraad verse munt voor de thee.
Met twee fietstassen met groente en een bos bloemen fiets ik terug naar huis. Voldaan, alsof ik het zelf gekweekt heb.

Jan Beuving. Bron: Podium Hoge Woerd

Uit het grote theateraanbod hadden wij dit jaar onder andere gekozen voor een voorstelling van Jan Beuving. De naam zei mij vaag iets. Hij maakt in zijn cabaret gebruik van zijn opleiding als wiskundige en hij stelt vragen die tot nadenken stemmen, zo werd de voorstelling aangekondigd. Wiskunde was op de middelbare school veruit mijn zwakste vak. Dus ik maakte me zorgen of ik de grappen wel zou kunnen volgen. Niettemin was mijn nieuwsgierigheid gewekt. De voorstelling, Restante, viel op twee punten anders uit dan ik verwacht had.
Beuving (40) mag dan wiskunde hebben gestudeerd, ik vond hem bovenal een taalvirtuoos. Hij schrijft ijzersterke liedjes. Maatschappelijke problemen of huiselijke sores weet hij in rake bewoordingen te typeren. Hij is een meester in het rijm. Zijn pianist, Tom Dicke, heeft er originele composities bij gemaakt, melodieën die Beuving met verve zingt. De wiskunde kwam nog even om de hoek kijken toen hij de zaal talloze malen liet rijmen op het woord staartdeling.
Jan Beuving toont zich een waardig opvolger van Jeroen van Merwijk of Kees Torn. Hij vertelde dat hij ooit in Utrecht naast Van Merwijk voor het stoplicht stond te wachten. ‘Meneer van Merwijk’, zei hij toen, ‘ik ben een groot fan van u’, waarop Van Merwijk antwoordde: ‘Ja, dat ben ik zelf ook.’
Ik begon een fan van Beuving te worden.
In de tien jaar dat hij in het vak zit heeft hij al tweemaal de Annie M.G. Schmidtprijs voor het beste lied gewonnen, onder ander voor Die Geur, een lied uit 2018 met een zeker voor deze tijd zeer actuele tekst. Het wordt hier gezongen door Patrick Nederkoorn. Melodie en begeleiding zijn van Tom Dicke.

Dan de tweede belofte, die anders uitpakte.
Jan Beuving is christelijk opgevoed. Dat is niets bijzonders. Maar anders dan velen is hij nog steeds een gelovig mens. Voor een wetenschapper die zich tot cabaretier heeft ontwikkeld lijkt me dat uniek. Wie al wat langer meegaat kan zich wellicht nog Fons Jansen herinneren of Jules de Corte. Deze katholieke kleinkunstenaars stopten nogal wat geloof in hun programma’s. Maar zij dreven vooral de spot met de kerk. Jan niet. Lef kan je hem niet ontzeggen. Ik schatte in dat hij voor een overwegend seculier publiek speelde.
Dat hij aan de kaak stelde dat in zijn hoogopgeleide, linkse bubbel de islam wordt verdedigd, maar het christelijk geloof verdacht wordt gemaakt, daar kon ik inkomen. En dat hij heeft leren rijmen door alle liedteksten die hij op zondagen in de kerk gezongen heeft, kon ik begrijpen. Het onderwerp liet hem echter niet los. De vragen die tot nadenken moesten stemden begonnen mij te veel op een getuigenis te lijken. Al kan dit ook mijn allergie zijn. Ik weet nu echter niet meer wat ik tegen hem zou moeten zeggen als we samen voor een stoplicht staan.