Fietsend op weg naar de bakker valt mijn oog op een raam dat in beslag genomen wordt door een affiche met de tekst: Een andere man is geen haar beter. Ik kijk nog eens om. Het staat er echt, ik heb het goed gelezen. Vol verbazing herhaal ik de tekst voor mijzelf. Wat beweegt iemand om een raam af te plakken met deze tekst?

Bron: www.by-mar.com

Is het een vrouw die na meerdere stukgelopen relaties aan de wereld wil laten weten wat zij daaruit geleerd heeft? Iemand bij wie de frustraties hoog zijn opgelopen en die een blijkbaar onbedwingbare behoefte heeft om anderen te behoeden voor de fouten die zij gemaakt heeft? Je geeft jezelf wel bloot op deze manier.
Of zou het een ongetrouwde en streng-gelovige man of vrouw zijn, die zich groen en geel ergert aan mensen die al te gemakkelijk scheiden en daarna weer snel een nieuwe relatie beginnen? Dit lijkt me niet waarschijnlijk. Dan zou je eerder een bijbels citaat over trouw en standvastigheid verwachten.
In de feministische golf van de jaren zestig en zeventig was er een radicale groep vrouwen die een liefdesrelatie met een man hadden afgezworen. Je gaat niet met je onderdrukker naar bed, was het parool. De man was het symbool van de macht, van alles wat fout ging in de wereld, daar moest je verre van blijven. Ik weet echter niet of er onder de jonge vrouwen van de eenentwintigste eeuw nog dergelijke feministes voorkomen.
Er komen steeds meer vragen bij mij op. Zou Een andere vrouw is geen haar beter ook bestaan? Voor al die relatiehoppende mannen die maar vinden dat zij onvoldoende aandacht krijgen?

Nieuwsgierig geworden kijk ik thuisgekomen op internet. Ik vind de betreffende tekst al snel op sites van firma’s die grappige ansichtkaarten verkopen. Op een setje van tien kaarten krijg je nu € 5 korting. Men heeft dus nog een grote voorraad in huis. ‘Inclusief gerecyclede envelop’, staat erbij. Voor enveloppen geldt blijkbaar een ander regime dan voor mannen.
In dezelfde serie bestaan ook: ik heb geen man nodig om mijn problemen op te lossen. Ik heb er een nodig die zelf geen probleem wordt. En de leus die alle andere overbodig maakt: soms is het gewoon kut. Kan je ook als affiche op je raam plakken.

Eén website geeft nog een toelichting op de man die geen haar beter is: vrouwen kunnen deze kaart aan hun man geven om hem eraan te herinneren dat hij heus niet de ergste is. Die uitleg zette mij opeens op een ander spoor. De kaart zou juist door mannen gebruikt kunnen worden! Om te voorkomen dat hun vrouw al te veel naar andere mannen kijkt. Of, nog beter, om hun eigen fouten te relativeren. Zo kan ik, als ik weer eens iets vergeten ben en daar door G. op gewezen wordt, luchtigjes opmerken: ach, een andere man is geen haar beter.

Ilse Weber

Ilse Weber. Ik had nog nooit van haar gehoord. Zij was een Joodse schrijfster en componiste, geboren in Tsjechië. In 1942 werd Ilse Weber gedeporteerd naar het concentratiekamp Theresienstadt. Daar werkte zij als ziekenverpleegster op de kinderafdeling. Zij schreef en componeerde hier een aantal liederen, zoals Ich wandre durch Theresienstadt. In 1944 werd zij op transport gesteld naar Auschwitz, waar zij om het leven kwam. De gedichten en liederen van Weber stonden deze week centraal tijdens een herdenkingsbijeenkomst in de Torenpleinkerk in Vleuten.

Na de bijeenkomst liepen de aanwezigen in een stille optocht door het dorp, voorafgegaan door twee muzikanten die een langzaam ritme sloegen op zwart omfloerste trommels. We kwamen langs het huis, waar  mijn ouders destijds woonden. Hier stond mijn vader boven uit een raam te kijken hoe Duitse soldaten de deuren afgingen om mannen te ronselen. Hier heeft hij zich angstig afgevraagd wanneer zijn beurt zou komen. Zijn schuilplaats was gereed. Een koffer om te vluchten stond klaar. Hier heeft hij zich in zijn moestuin plat op de grond gegooid als de Engelse vliegtuigen die de spoorlijn bombardeerden weer eens dichtbij kwamen. ‘Hoeveel bommen zijn er al niet gevallen en wat hebben de Engelsen ermee bereikt?’, verzuchtte hij. Hier heeft hij de boom staan zagen en hakken die hij uit het park van kasteel De Haar had gehaald.
De stille tocht eindigde bij een plantsoentje tegenover de kerk, bij het monument ter herdenking van de twee Vleutense verzetsstrijders die in 1944 zijn gefusilleerd. Het ontwerp van het beeld van een mannentorso die een slang de nek omdraait was vlak na de oorlog driemaal door de Provinciale Commissie voor Oorlogs- en Vredesgedenktekens in niet mis te verstane woorden afgekeurd. Enkele jaren later hebben de lokale initiatiefnemers in een zaterdagse nacht het beeld alsnog op zijn sokkel geplaatst. ‘Je kunt de illegaliteit toch niet beter eren dan met een illegaal monument’, zo werd gezegd.

Midden achter het oorlogsmonument met de militairen

Deze week stonden er vijf militairen voor het monument, in vol ornaat, de borst getooid met een serie medailles, de petten diep over het voorhoofd getrokken, de blikken strak vooruit gericht. Bij het ingaan van de twee minuten stilte sloeg de klok van de katholieke kerk achter ons eerst nog acht forse slagen. In de oorlogsjaren hadden de Duitsers de klokken meegenomen. Toen moest de koster telkens de hoge toren inklimmen om met een hamer op een oude spoorrail te slaan.
Het werd stil in het plantsoentje. De wind was gaan liggen. Alleen een mees liet zich horen in het door late zonnestralen beschenen frisse, lentegroen. De tijd stond even stil, zoals alle aanwezigen onberoerd naast elkaar stonden, ieder met de eigen gedachten en toch verbonden. De dirigent van de harmonie keek om naar de organisatie, in afwachting van het teken dat hij het Wilhelmus kon inzetten. Toen het zover was bliezen de instrumenten schuchter en zacht de eerste maten. Ik was ontroerd.
Ik ben van even na de oorlog. Maar hoe ouder ik word, hoe dichter mijn geboortedatum bij de oorlogsjaren komt, hoe dichter ik zelf bij de oorlog kom.

We ontvangen een uitnodiging van de gemeente voor een voorlichtingsavond over de energietransitie. We kunnen de informatie via een scherm tot ons laten komen, dus we hoeven er de deur niet voor uit. Heeft corona dan toch nog enige vooruitgang gebracht?
De presentatrice leidt de avond met optimisme en gezelligheid. De deskundigen zijn weliswaar niet echt geschoold in het brengen van een heldere boodschap, de urgentie wordt wel duidelijk. Er komt ook een jonge wijkbewoner aan het woord die zelf met weinig moeite zijn energieverbruik maximaal omlaag had gebracht. Ik ben een leek op installatiegebied, dus deze doe-het-zelf-aanpak is aan mij niet besteed. Maar wie niet zelf wil sleutelen hoeft niet te wanhopen, zegt de goedgemutste presentatrice. Er staat namelijk een heel leger aan consultants, adviseurs en geïnteresseerde wijkbewoners gereed om te helpen. Ik schrijf driftig de adressen op van de websites waar ik antwoord kan vinden op àl mijn vragen. Last but least zijn er diverse subsidieregelingen die ons het water in de mond moeten doen lopen.
We leren verder, dat de gemeente voorbereidingen treft om in alle wijken een gemeentelijk aardwarmtenetwerk aan te leggen. Onze wijk is tussen 2030 en 2040 aan de beurt. De vraag is natuurlijk of wij nog zullen meemaken dat de wethouder van de lokale partij Utrecht Me Stadsie in 2038 de eerste boring verricht.

Maak je eigen actieplan, is het adagium, en die aansporing laat ons niet onberoerd. We besluiten het aantal zonnepanelen uit te breiden en onze cv-ketel, die langzamerhand aan zijn pensioen toe is, te vervangen door een hybride ketel met een warmtepomp. Onze installateur, een traditionele loodgieter, stuurt ons al snel een uitgebreide offerte. En omdat we geleerd hebben om bij zo’n prijzige aanschaf, en niet alleen daarbij , naar meerdere aanbieders te kijken nemen we contact op met een bedrijf, dat gespecialiseerd is in zonnepanelen en warmtepompen, Zerogas. Binnen een week is er een man in huis die belooft na zeven dagen een offerte te sturen.
Vanaf dat moment komt er danig de klad in.

Ondertussen informeer ik in de buurtapp naar ervaringen. Dat levert twee reacties op van buurtbewoners die zich ook aan het oriënteren zijn. Een van hen heeft een offerte ontvangen van de Eneco. Op vragen hierover is door de Eneco herhaaldelijk niet gereageerd. Dan hebben wij toch snellere aanbieders uitgekozen, denk ik nog in mijn onschuld.
Wij nodigen onze installateur uit voor de beantwoording van vragen over de offerte. Het duurt vier weken voor de man tijd hiervoor kan vrijmaken. Na dat gesprek wordt ons nog een aanvulling beloofd, maar ook dat duurt weer weken. De offerte van Zerogas hebben we ondanks aandringen na twee maanden nog altijd niet ontvangen.
Vervolgens breekt de oorlog in Oekraïne uit, stijgen de gasprijzen naar recordhoogten, wordt ons van allerwege aangeraden om een warmtepomp aan te schaffen en ontvangen wij van de installateur een kort berichtje, dat hij de geoffreerde warmtepomp vanwege de overweldigende belangstelling niet voor het einde van het jaar kan leveren. Kan ik nu concluderen dat de oorlog net als de coronapandemie nog iets positiefs heeft opgeleverd?

Sinds 24 februari kijk ik iedere ochtend na het opstaan eerst op Teletekst om te weten of er nog nieuws is uit Oekraïne. Daarna pas pak ik de krant. Ik lees de verhalen over de mannen die hun kostuum omwisselen voor een gevechtspak. Over de mensen in de schuilkelders en de angsten tijdens de inslagen van raketten. Ik zie de foto’s van de geblakerde gevels van flatgebouwen, van de mensen die hun leven wagen op straat om een naaste naar een ziekenhuis te brengen. Hoe zou ik reageren in zo’n situatie? Ik zou niet eens weten waar hier een schuilkelder in de buurt is. Het gaat mijn voorstellingsvermogen te boven. En tussen al die gedachten over de oorlog dringt het besef door dat ik tot de generatie geluksvogel behoor.

Op de eerste plaats omdat ik nooit een oorlog heb meegemaakt en nooit heb hoeven vechten. De vrede en vrijheid die we kennen zijn als het water voor een vis: zo vanzelfsprekend dat je er niet bij stilstaat. Maar er is veel meer dat mij tot een bevoorrecht mens maakt.
Ik groeide op in een veilige, groene, niet-vervuilde omgeving. Ik genoot degelijk onderwijs, wat mij hogerop bracht. Ik was jong in de jaren zestig, een decennium waarin de rode loper van vrijheid en autonomie voor mijn generatie werd uitgerold. Een golf van democratisering ging door het land. Mijn studie werd deels gefinancierd en ik mocht er lang over doen. De opkomst van de popmuziek was een ongekende ervaring. We konden ons eigen leven leiden, met voldoende middelen, ook op het gebied van genot en anticonceptie. Onder de dienstplicht uitkomen was een koud kunstje. Vervolgens leverde de studie een goed betaalde baan op. We kochten voor een habbekrats een huis en werden slapend rijk omdat het huis elk jaar meer waard werd. Ik had een baan met veel autonomie en voldoende ruimte voor creativiteit. Part-time, zodat ik ook nog verzorgende taken op me kon nemen en me kon uitleven in hobby’s. Lieve vrouw en kinderen, vrienden, goede gezondheid, vakanties naar het buitenland. Zo kan ik nog wel even doorgaan. Ik kan zes van de zeven vinkjes van Joris Luyendijk aankruisen.

Voor zo’n geluksvogel als ik is het toch wel bijzonder dat ik zo vaak geprotesteerd heb tegen wat er in mijn ogen mis is in de maatschappij: de ongelijke kansen, discriminatie, de wapenwedloop, het gebrek aan democratie. Dat komt er blijkbaar van als je bent opgevoed met het streven dat altijd alles beter moet en dat we de hemel nog niet bereikt hebben. Maar heeft het wat uitgehaald? De kernwapens zijn de wereld niet uit, de ongelijkheid neemt toe, de milieuvervuiling kookt over.
De generaties voor mij hebben oorlogen gekend en economische crises. Wij konden profiteren van de vooruitgang en de welvaart. Voor de generaties na mij ziet het er voorlopig niet naar uit dat het beter wordt. Laten wij, van de geluksgeneratie, het huis waarin we zo heerlijk gewoond hebben, in een slechtere staat achter? Het is goed om hoop te houden. Maar ik heb er op zijn minst een ongemakkelijk gevoel bij.